Nhà bị trưng dụng lâu năm có thể lấy lại được không?

Nội dung câu hỏi:

Gia đình tôi trước giải phóng có sở hữu một căn nhà gần chùa Vĩnh Nghiêm, quận 3, có giấy tờ đầy đủ nhưng không có sổ hồng. Trong thời gian chưa giải phóng, có ông cậu ở nhà. Tuy nhiên, do chiến tranh ác liệt nên đã phải bỏ nhà đi tránh một thời gian, sau đó thì giải phóng quân vào ở và cho đến bây giờ vẫn được dùng làm nơi ở của cơ quan quân đội. Vậy tôi muốn hỏi là có thể lấy lại căn nhà đó hay không? Nếu phần nhà, đất bị hư hại, tôi có được bồi thường gì không?

Luật sư trả lời: 

Chào bạn, với câu hỏi của bạn, Luật Đại Kim xin trả lời như sau:

Thứ nhất: Về vấn đề có thể lấy lại căn nhà đó hay không?

Theo như câu hỏi của bạn, chúng tôi thấy đây là trường hợp Nhà nước trưng dụng đất nhưng chưa hoàn trả lại. Về vấn đề này, Luật đất đai năm 2013 có quy định như sau:

Căn cứ Điều 72 quy định về trưng dụng đất:

“1. Nhà nước trưng dụng đất trong trường hợp thật cần thiết để thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh hoặc trong tình trạng chiến tranh, tình trạng khẩn cấp, phòng, chống thiên tai.

2. Quyết định trưng dụng đất phải được thể hiện bằng văn bản; trường hợp khẩn cấp không thể ra quyết định bằng văn bản thì người có thẩm quyền được quyết định trưng dụng đất bằng lời nói nhưng phải viết giấy xác nhận việc quyết định trưng dụng đất ngay tại thời điểm trưng dụng. Quyết định trưng dụng đất có hiệu lực thi hành kể từ thời điểm ban hành.

Chậm nhất là 48 giờ, kể từ thời điểm quyết định trưng dụng đất bằng lời nói, cơ quan của người đã quyết định trưng dụng đất bằng lời nói có trách nhiệm xác nhận bằng văn bản việc trưng dụng đất và gửi cho người có đất trưng dụng.

3. Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ trưởng Bộ Y tế, Bộ trưởng Bộ Công Thương, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện có thẩm quyền quyết định trưng dụng đất, quyết định gia hạn trưng dụng đất. Người có thẩm quyền trưng dụng đất không được phân cấp thẩm quyền cho người khác.”

 Nhà bị trưng dụng lâu năm có thể lấy lại được không?

Trong trường hợp này Nhà nước đã trưng dụng nhà của bạn vì vấn đề Quốc phòng, an ninh. Tuy nhiên, trưng dụng đất cũng có thời hạn, được quy định trong Điều 72 Luật đất đai 2013:

“4. Thời hạn trưng dụng đất là không quá 30 ngày kể từ khi quyết định trưng dụng có hiệu lực thi hành. Trường hợp trong tình trạng chiến tranh, tình trạng khẩn cấp thì thời hạn trưng dụng được tính từ ngày ra quyết định đến không quá 30 ngày kể từ ngày bãi bỏ tình trạng chiến tranh, tình trạng khẩn cấp.

Trường hợp hết thời hạn trưng dụng đất mà mục đích của việc trưng dụng chưa hoàn thành thì được gia hạn nhưng không quá 30 ngày. Quyết định gia hạn trưng dụng đất phải được thể hiện bằng văn bản và gửi cho người có đất trưng dụng trước khi kết thúc thời hạn trưng dụng.

Chúng ta thấy, cho đến thời điểm bây giờ thì thời hạn trưng dụng đã hết, bạn hoàn toàn có thể lấy lại ngôi nhà, bạn cần làm việc với cơ quan có thẩm quyền, cơ quan trực tiếp đang sử dụng ngôi nhà đó để lấy lại phần đất và ngôi nhà đã bị trưng dụng.

Thứ hai: Về vấn đề bồi thường thiệt hại do việc trưng dụng đất gây ra:

Về vấn đề bồi thường thiệt hại điều 72 cũng đã quy định:

“6. Người có thẩm quyền trưng dụng đất có trách nhiệm giao cho tổ chức, cá nhân quản lý, sử dụng đất trưng dụng đúng mục đích, hiệu quả; hoàn trả đất khi hết thời hạn trưng dụng; bồi thường thiệt hại do việc trưng dụng đất gây ra.”

“Việc bồi thường thiệt hại do việc trưng dụng đất gây ra thực hiện theo quy định sau đây:

a) Người có đất trưng dụng được bồi thường thiệt hại trong trường hợp đất trưng dụng bị hủy hoại; trường hợp người có đất trưng dụng bị thiệt hại về thu nhập do việc trưng dụng đất trực tiếp gây ra;

b) Trường hợp đất trưng dụng bị hủy hoại thì việc bồi thường được thực hiện bằng tiền theo giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất trên thị trường tại thời điểm thanh toán;

c) Trường hợp người có đất trưng dụng bị thiệt hại về thu nhập do việc trưng dụng đất trực tiếp gây ra thì mức bồi thường được xác định căn cứ vào mức thiệt hại thu nhập thực tế tính từ ngày giao đất trưng dụng đến ngày hoàn trả đất trưng dụng được ghi trong quyết định hoàn trả đất trưng dụng.

Mức thiệt hại thu nhập thực tế phải phù hợp với thu nhập do đất trưng dụng mang lại trong điều kiện bình thường trước thời điểm trưng dụng đất;

d) Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện nơi có đất trưng dụng thành lập Hội đồng để xác định mức bồi thường thiệt hại do thực hiện trưng dụng đất gây ra trên cơ sở văn bản kê khai của người sử dụng đất và hồ sơ địa chính. Căn cứ vào mức bồi thường thiệt hại do Hội đồng xác định, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện quyết định mức bồi thường.

đ) Tiền bồi thường thiệt hại do việc trưng dụng đất gây ra được ngân sách nhà nước chi trả một lần, trực tiếp cho người có đất trưng dụng trong thời hạn không quá 30 ngày, kể từ ngày hoàn trả đất.

8. Chính phủ quy định chi tiết Điều này.”

Như vậy, nếu phần đất, ngôi nhà trưng dụng bị hủy hoại hoặc gia đình bạn có thiệt hại về thu nhập do việc trưng dụng đất gây ra thì gia đình bạn sẽ có quyền yêu cầu bồi thường.  Mức bồi thường sẽ được Hội đồng do ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện nơi có đất trưng dụng thành lập xác định và chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện quyết định mức bồi thường cho gia đình bạn.